Çalışmak Üzerine: Bir Hayatın İçinden Projeler ve Dönüm Noktaları (What I Worked On)

Yiğit Konur'un Okuma Listesi

"Paul Graham'in 2021'de yazdığı bu uzun essayde bir girişimci, yazar ve yazılım geliştirici olarak geçirdiği yılları ve çeşitli projelerde çalıştığı deneyimlerini anlatıyor. 1980’lerden günümüze kadar uzanan bu serüveninde, Graham’ın Lisp programlama diline olan sevgisi, Viaweb’in (daha sonra Yahoo tarafından satın alınan) kuruluşu ve büyümesi, sanatla olan ilişkisi, Y Combinator’un kuruluşu ve Hacker News'in oluşturulması gibi önemli olaylarla karşılaşıyoruz. Ayrıca Graham, başarısının arkasındaki metodolojiyi ve sürekli olarak prestijli olmayan işler üzerinde çalışmanın getirdiği avantajları tartışıyor. Kendi yaşam öyküsünü detaylandırarak, okuyucuya bir girişimcinin dünyasına dair derinlemesine bir bakış sunuyor.

---

# Çalışmak Üzerine: Bir Hayatın İçinden Projeler ve Dönüm Noktaları (What I Worked On)

Şubat 2021

Geçmişe bir yolculuk yapalım, üniversite öncesi dönemime. Bu dönemde, okul dışında genellikle iki ana konu üzerinde yoğunlaşırdım: yazarlık ve programlama. Ama unutmayın, o zamanlar ben de yeni başlayanlardan biriydim. Yazarlık konusunda, genellikle kısa hikayeler yazmaya çalışırdım. Hatta belki de hala öyle yapıyorumdur. Ama kabul etmeliyim ki, o dönemki hikayelerim pek de iyi değildi. Olay örgüsü diye bir şey yoktu, sadece yoğun duygulara sahip karakterler vardı. Ama o zamanlar, bu durumun hikayelerimi daha derinleştirdiğini düşünürdüm.

Programlamaya gelince, ilk denemelerimi okulumuzun bodrum katında bulunan IBM 1401 bilgisayarıyla yapmıştım. Evet, doğru duydunuz, bir IBM 1401. 9. sınıftayken, yani 13-14 yaşlarındayken bu deneyimi yaşadım. Arkadaşım Rich Draves ile birlikte, bu devasa makineyi kullanmak için izin aldık. Orası, parlak floresan ışıklar altında yükseltilmiş bir zemin üzerinde duran yabancı görünümlü tüm bu makinelerle - merkezi işlem birimi, disk sürücüler, yazıcı, kart okuyucu - adeta mini bir Bond filmi kötü adamı sığınağı gibiydi.

Kullandığımız dil, Fortran'ın ilk versiyonlarından biriydi. Programları delikli kartlara yazmanız, bunları kart okuyucuya yerleştirmeniz ve bir düğmeye basarak programı hafızaya yükleyip çalıştırmanız gerekiyordu. Genellikle sonuç, kulakları sağır edecek kadar gürültülü bir yazıcıda bir şeylerin basılması olurdu.

Ama ne yapacağımı bilmiyordum. Geriye dönüp baktığımda, zaten o dönemde onunla çok fazla bir şey yapabileceğimi sanmıyorum. Programlara veri girişi, delikli kartlarda saklanan verilerle yapılıyordu ve benim elimde delikli kartlarda saklanan hiçbir veri yoktu. Tek alternatifim, pi sayısının yaklaşımlarını hesaplamak gibi, herhangi bir girişe ihtiyaç duymayan işlemlerdi. Ama bu türden bir şey yapmak için yeterli matematik bilgim yoktu. O yüzden yazdığım hiçbir programı hatırlamıyorum çünkü büyük ihtimalle fazla bir işlevi yoktu. En net hatıram, bir programımın sonlanmadığını öğrendiğim andır. Zaman paylaşımlı olmayan bir makinede bu durum, veri merkezi yöneticisinin yüz ifadesinden de anlaşılabileceği gibi, hem sosyal hem de teknik bir hata olmuştu.

Ama sonra mikrobilgisayarlar geldi ve her şey değişti. Artık masanızın üzerinde, yazarken hemen tepki verebilen bir bilgisayarınız olabiliyordu. Yapabildiği tek şey bir yığın delikli kartı işleyip durmak değil, aynı zamanda sizinle etkileşim halinde olmaktı.

Arkadaşlarım arasında ilk bilgisayara sahip olan, bunu kendi eliyle yaptı. Heathkit tarafından bir kit halinde satılan bu bilgisayarı kendisi kurmuştu. Onun bilgisayara oturup programları doğrudan bilgisayara yazdığını gördüğümde ne kadar etkilendiğimi ve ne kadar kıskandığımı hala çok net hatırlıyorum.

Bilgisayarlar o dönemlerde çok pahalıydı ve babamı bir tane alması için, neredeyse 1980 yılına kadar yıllarca ikna etmeye çalıştım. Sonunda bir TRS-80 aldı. O dönemin gözdesi Apple II idi ama TRS-80 de işimi görüyordu. İşte o zaman gerçek programlamaya başladım. Basit oyunlar yazdım, model roketlerimin ne kadar yükseğe uçacağını hesaplayan bir program ve babamın bir kitabını yazmak için kullandığı bir kelime işlemci oluşturdum. Bellekte sadece yaklaşık 2 sayfalık metin için yer vardı bu yüzden babam her defasında 2 sayfa yazdıktan sonra onları yazıcıdan çıktı alırdı. Ama yine de bu, bir daktilodan çok daha kullanışlıydı.

Programlamayı seviyordum ama üniversitede bunun üzerine eğitim almayı düşünmüyordum. Üniversitede felsefe okumayı planlıyordum, çünkü lise yıllarındaki tecrübesiz benim gözüme bu, çok daha etkileyici geliyordu. Felsefenin, diğer alanlarda incelenen konuların yanında, evrenin en derin ve nihai gerçeklerini inceliyor olmasının, onu diğerlerinden daha değerli kıldığını düşünüyordum. Ama üniversiteye başladığımda, diğer disiplinlerin düşünce dünyasını o kadar geniş bir şekilde kapladığını fark ettim ki, felsefenin üzerinde düşünebileceği nihai gerçekler için fazla yer kalmamıştı.Felsefe, sadece diğer disiplinlerin göz ardı edebileceği kenar durumları gibi görünen konulardan ibaret değildir. Bu, benim de gençlik yıllarımda fark ettiğim bir şeydi. 18 yaşındayken, bu karmaşık konuları kelimelere dökmek neredeyse imkansızdı. Tek bildiğim, sürekli felsefe derslerine girip çıktığım ve bu derslerin genellikle sıkıcı olduğuydu. Bu yüzden Yapay Zeka'ya yönelmeye karar verdim.

1980'lerin ortasında, Yapay Zeka herkesin dilindeydi. Ama beni bu alana çeken iki şey vardı: Heinlein'ın _Ay Zalim Bir Sevgilidir_ adlı romanında öne çıkan Mike adlı bir akıllı bilgisayar ve Terry Winograd'ın SHRDLU'yu kullandığını anlattığı bir PBS belgeseli. _Ay Zalim Bir Sevgilidir_ romanını tekrar okuma fırsatım olmadı, bu yüzden ne kadar iyi yaşlandığını söyleyemem, ama ilk okuduğumda tamamen hikayenin içine çekilmiştim. Mike'ın gerçek olması kaçınılmaz görünüyordu. Winograd'ın SHRDLU'yu kullanışını gördüğümde ise, bunun birkaç yıl içinde gerçekleşeceğini düşünmüştüm. Tek yapmamız gereken, SHRDLU'ya daha fazla kelime öğretmekti.

O dönemde, Cornell'de Yapay Zeka dersleri bile yoktu. Bu yüzden kendimi geliştirmeye karar verdim. Bu, o zamanlar Yapay Zeka'nın dili olarak kabul edilen Lisp'i öğrenmeyi gerektiriyordu. O dönem kullanılan programlama dilleri oldukça basitti ve programcıların fikirleri de bu basitliği yansıtıyordu. Cornell'deki varsayılan dil, Pascal'a benzer bir dil olan PL/I idi ve durum diğer yerlerde de aynıydı. Ama Lisp'i öğrenmek, programlama hakkındaki bakış açımı o kadar hızlı genişletti ki, yeni sınırların nerede olduğunu anlamam yıllar aldı. İşte bu, benim beklediğim gibiydi; benim üniversiteden beklentim tam olarak buydu. Her ne kadar bu, bir ders ortamında olması gerektiği gibi gerçekleşmemiş olsa da, bu durum beni hiç rahatsız etmedi. Sonraki birkaç yıl boyunca tamamen kendimi geliştirdim. Yapacağım şeyi çok iyi biliyordum.

Lisans tezim için SHRDLU programını tersine mühendislikle çözdüm. Aman Tanrım, bu program üzerinde çalışmayı ne kadar sevdiğimi anlatamam! Gerçekten akıcı ve keyifli bir koddan oluşuyordu. Ama onu daha da heyecanlı kılan, 1985'te oldukça gerçekçi görünen ama şimdi düşününce biraz fantastik gelen bir inanıştı. Bu inanışa göre, bu program zekanın alt basamaklarına tırmanmayı başlamıştı bile.

Cornell'deki bir programa girmiştim ve bu programda belirli bir bölüm seçmek zorunda değildim. İstediğiniz dersleri alabilir ve diplomanızda istediğiniz alanı belirleyebilirsiniz. Ben tabii ki ""Yapay Zeka""yı seçtim. Fakat gerçek diplomanın elime geçtiğinde, tırnak işaretlerinin de yazıldığını fark ettim, bu da sanki korkutucu bir şeymiş gibi gösteriyordu. O zamanlar bu durum beni rahatsız etmişti, ama şimdi bu durumun komik bir doğruluk payı olduğunu düşünüyorum. Çünkü ne olduğunu ve olmadığını yakında öğrenecektim.

Üç yüksek lisans programına başvurmuştum: O dönemde yapay zeka alanında adından söz ettiren MIT ve Yale ile birlikte, Rich Draves'in okuduğu ve benim de ziyaret etme fırsatı bulduğum Harvard. Ayrıca, Harvard, benim SHRDLU klonumda kullandığım türdeki ayrıştırıcıyı icat eden Bill Woods'a da ev sahipliği yapıyordu. Sonuç olarak sadece Harvard beni ka...